Rodzaje psychoterapii: poznaj 19 metod

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 07 października, 2022

Rodzaje psychoterapii są liczniejsze niż niektórym się wydaje. Mimo to wszystkie mają jeden, taki sam, wspólny cel terapeutyczny. Starają się ułatwić nam zmianę w kierunku osiągnięcia dobrego samopoczucia. Dlatego zamiast zastanawiać się, które rodzaje psychoterapii są najlepsze lub najgorsze, powinniśmy najpierw zadać sobie pytanie, czego potrzebujemy.

Ustalamy tę hierarchię w naszych pytaniach z bardzo prostego powodu. Czasami, gdy ktoś zdaje sobie sprawę, że potrzebuje wizyty u terapeuty, nadal utrzymuje błędne wyobrażenia o tym, czym jest psychoterapia. Często jest to klasyczny obraz pacjenta na kanapie i siedzącego obok terapeuty robiącego notatki.

Klasyczne wyobrażenie psychoterapii nadal jest głęboko zaszyte w zbiorowej nieświadomości. Dlatego wielu ludzi nie wie, że istnieją różne techniki i metody psychologiczne. Dlatego ludzie wciąż pytają, jakiego rodzaju psychoterapia jest najlepsza. Dlatego zanim popełnisz błąd polegający na podkreśleniu jednej terapii nad drugą, zapoznaj się z naszym przewodnikiem po najważniejszych rodzajach psychoterapii.

Każdy model wykorzystuje zestaw charakterystycznych technik, lepiej dostosowanych do potrzeb niektórych osób. Z kolei nie możemy również zapomnieć, że wiele z nich koncentruje się na określonym celu, nad którym inne rodzaje psychoterapii nie pracują.

Należy pamiętać także o głównym wspólnym celu, jakie mają wszystkie rodzaje psychoterapii. Termin „terapia” pochodzi od greckiego „therapeutikós”, co oznacza „ten, który dba o inną osobę”. W tym przypadku opiekun jest profesjonalistą wyszkolonym w tym celu na drodze licznych badań i praktyk zawodowych. Jego celem nie jest „opieka”, ale zaproponowanie odpowiednich strategii i narzędzi, aby pacjenci mogli osiągnąć równowagę i dobre samopoczucie.

W związku z tym psychoterapia odnosi się do aktywnego i proaktywnego procesu zachodzącego między dwoma lub więcej osobami. To intensywna współpraca. Chociaż czasami trudności są duże, jest to podróż pełna odkryć, kreatywności i dynamiki interpersonalnej. Relacja, w której nie warto siedzieć w bezruchu, gdzie terapeuta nie ogranicza się do udzielania porad lub wskazówek na temat tego, co musi zrobić jego pacjent. Jak wyjaśnia Richard Lazarus, „celem terapii jest nauczenie ludzi postrzegania problemów jako wyzwań, a nie zagrożeń”.

Rodzaje psychoterapii

Problemy emocjonalne, lęki, traumy, kryzysy osobiste, problemy z relacjami, zaburzenia wieku dziecięcego… Istnieje wiele powodów, dla których ludzie decydują się na wizytę u psychoterapeuty. Jednak nie zaszkodzi, jeśli będziesz wiedzieć, chociaż ogólnie, czym charakteryzują się różne rodzaje psychoterapii, z jakich możesz skorzystać, gdy tego potrzebujesz.

Wszystkie rodzaje psychoterapii mogą być skuteczne, jeśli wybierzesz kompetentnych, wykwalifikowanych, dobrze wyszkolonych profesjonalistów. Wiemy już, że powinniśmy przyjąć aktywną rolę pacjenta lub klienta. Z kolei należy wiedzieć, na jakim podejściu opiera się każda psychoterapia, aby przynajmniej zorientować się, czy będzie ona pasować do naszych cech i potrzeb.

Prześledźmy główne rodzaje psychoterapii i to, co każda z nich oferuje.

A. Terapie poznawczo-behawioralne

Terapie behawioralno-poznawcze opierają się na zrozumieniu sposobu, w jaki ludzie myślą (podejście kognitywne) i sposobu, w jaki się zachowują (podejście behawioralne). Celem tego podejścia jest nauczenie pacjenta, że zmiana jest możliwa. Ale aby to osiągnąć, pacjent powinien zacząć od nauczenia się ulepszania swoich myśli, postaw i zachowań.

• W tego typu terapii specjalista stara się zidentyfikować problemy pacjenta, działając jako przewodnik do zmiany dysfunkcyjnych wzorców myślowych.
• Aby to osiągnąć, przystępuje do analizy funkcjonalnej zachowania, aby wychwycić „nieprzystosowane” zachowania.
• Po zidentyfikowaniu problemu terapeuta poznawczo-behawioralny stosuje różne techniki w celu nauczenia pacjenta rozwiązywania problemów, trenowania umiejętności, restrukturyzacji poznawczej itp.

Warto zauważyć, że terapia poznawczo-behawioralna zawiera w sobie inne rodzaje psychoterapii. Przyjrzyjmy się im.

1. Terapia akceptacji i zaangażowania

• Terapia akceptacji i zaangażowania pomaga w leczeniu depresji.
• Celem jest szkolenie pacjenta w zakresie elastyczności psychologicznej, aby pomóc mu poprawić koncentrację myśli i sprzyjać zmianom na lepsze.
• Terapeuta używa zestawu ćwiczeń, aby pomóc pacjentowi rozpoznać problem emocjonalny i zobaczyć jego wpływ na myśli i zachowania. Pomaga również pacjentowi zaangażować się w samego siebie.

2. Terapia behawioralna

• Terapia behawioralna jest przydatna w leczeniu fobii i uzależnień.
• Jak sama nazwa wskazuje, terapia behawioralna ma na celu skłonienie pacjenta do spojrzenia na jego własne wyuczone lub uwarunkowane zachowania, aby dostrzegł wpływ, jaki mają one na jego życie.
• Po zidentyfikowaniu tych zachowań cel jest jasny. Chodzi o to, by pomóc pacjentowi „odpuścić” w celu „ponownego uwarunkowania” w kierunku działań i zachowań bardziej sprzyjających życiu w społeczeństwie.

3. Terapia poznawczo-analityczna

• Jest to bardzo przydatna terapia w krótkich i terminowych zabiegach mających na celu poprawę pewnych zachowań, zniekształconych myśli lub problemów behawioralnych. Składa się 12 sesji.
• Jest chętnie wykorzystywana na szpitalnych oddziałach zdrowia psychicznego.
• Terapia poznawczo-analityczna łączy terapię poznawczą i analityczną.
• Celem jest ułatwienie pacjentowi zrozumienia, co myśli o tym, co robi lub dlaczego zachowuje się w dany sposób. Terapeuta uczy pacjenta różnych technik konfrontacji w celu ułatwienia zmian.

4. Terapia racjonalno-emotywna behawioralna

• Terapia racjonalno-emotywna behawioralna Alberta Ellisa pomaga leczyć wściekłość, lęk, frustrację, fobię społeczną, nieśmiałość i dysfunkcje seksualne.
• Jej celem jest rozwiązywanie problemów emocjonalnych i behawioralnych poprzez bardziej bezpośrednie, filozoficzne i empiryczne podejście.
• Terapeuta w racjonalny i logiczny sposób próbuje uczynić jednostkę świadomą jej emocji, a także jej destrukcyjnych i ograniczających myśli. Myśli, które często znajdują się na bardziej podświadomym lub automatycznym poziomie, i których pacjent zwykle nie potrafi samodzielnie zidentyfikować.
• Później, psychoterapeuta podpowiada strategie pomagające pacjentowi rozwinąć bardziej konstruktywne myślenie.

B. Terapia psychoanalityczna oraz psychodynamiczna

Jedną z najbardziej znanych terapii jest niewątpliwie ta, która podąża za modelem teoretycznym stworzonym przez Zygmunta Freuda prawie sto lat temu. Pomimo tego, że jest znana ogółowi populacji, przed rozpoczęciem leczenia w ramach tej metody konieczne jest poznanie jej dynamiki, zasad i celów.

Spójrzmy na niektóre z cech tego modelu psychoterapii.

• Terapia psychoanalityczna opiera się na zasadzie, że czasami ludzie manifestują zestaw nieświadomych konfliktów, które powstały w przeszłości, szczególnie w dzieciństwie.
• Duża część naszego konfliktu jest wynikiem niewłaściwie tłumionych instynktownych impulsów.
• Terapeuta ma za zadanie pomóc wyciągnąć wszystkie nieświadome konflikty na światło dzienne, czyli do świadomego świata. Aby to zrobić, wykorzystuje katharsis emocjonalne lub hipnozę. W ten sposób zwiększa szansę zidentyfikowania i pozbycia się mechanizmów obronnych, których większość z nas używa, aby uniknąć pierwotnego problemu.

Są to główne terapie psychologiczne w ramach tego podejścia.

5. Terapia psychoanalityczna

• Terapia psychoanalityczna pomaga w leczeniu traum z dzieciństwa, fobii i depresji.
• Terapia ta bada nieświadomy umysł i ich wpływ na nasze myśli i zachowania.
• Przede wszystkim koncentruje się na analizie doświadczeń z dzieciństwa i próbach określenia, jak te konkretne wydarzenia wpływają na życie danej osoby.
• Ten rodzaj terapii na ogół trwa przez długi czas.

6. Interpersonalna terapia psychodynamiczna

• Interpersonalna terapia psychodynamiczna pomaga pacjentowi poprawiać jego relacje z innymi osobami.
• Nie trwa długo i pomaga zrozumieć pewne problematyczne więzi, które zdarzają się między niektórymi ludźmi.

7. Psychoanaliza jungowska

Psychoanaliza jungowska lub analiza jungowska to kolejny rodzaj psychoterapii, który jest bardzo użyteczny w leczeniu uzależnień, depresji i lęków, a nawet sprzyja osobistemu wzrostowi.

• Celem Carla Junga było zagłębianie się w nieświadomość jednostki poprzez archetypy wpisane w jej sny, a nawet w jej artystyczną ekspresję.
• Ten rodzaj terapii opiera się na rozmowie terapeuty z pacjentem. Celem jest nawiązanie relacji opartej na zaufaniu, równości, wsparciu i współpracy między nimi.
• Przeprowadzana jest analiza snów wraz z testami skojarzeń słownych i działaniami twórczymi.

C. Terapie humanistyczne

Terapie humanistyczne są popularne w dzisiejszych czasach i szeroko cenione. Są przydatne i preferowane przez specjalistów oraz ogół pacjentów ze względu na ogromną różnorodność stosowanych technik i strategii terapeutycznych, na których się opierają.

Za ojca tego podejścia uważany jest Carl Rogers. Być może nazwisko tego eksperta od zachowań ludzkich jest Ci dobrze znane. Starał się on przede wszystkim wprowadzić optymizm do psychoterapii, faworyzować osobisty rozwój i zbliżyć nas do zmian w celu osiągnięcia maksymalnego potencjału ludzkiego.

Oto niektóre z cech tego rodzaju psychoterapii:

• Zamiast pogłębiać nasze cierpienia lub traumy, terapia humanistyczna skupia się na alternatywach dla tych stanów. Pozwala to pacjentowi aktywnie wpływać na zmiany.
• Dąży także do zaoferowania bardziej obiecującej wizji nas samych. Terapeuta stosujący psychoterapię humanistyczną wierzy w dobroć ludzi, w dobre samopoczucie i zdrowie jako naturalne tendencje. Tak więc ostatecznym celem jest pomóc odłożyć na bok te „odchylenia”, które czasami odciągają nas od tego magicznego punktu równowagi. Wszystko sprowadza się do jednego celu: do znalezienia prawdziwego sensu życia.
• W modelu humanistycznym teraźniejszość jest ceniona jako idealny moment na rozwiązywanie problemów. Przeszłość, w przeciwieństwie do psychoanalizy, przestaje być tak ważna.

8. Terapia egzystencjalna

• Terapia egzystencjalna pomaga nam znaleźć sens, kluczowy cel. Czyni to, namawiając nas do refleksji nad naszym własnym istnieniem.
• Ułatwia nam przyjmowanie obowiązków i nowych osobistych wyzwań, aby osiągnąć sukces.
• Tego rodzaju terapia postrzega trudność emocjonalną, wewnętrzne konflikty i nasze lęki jako kamienie, które stanowią przeszkody do osiągnięcia naszych celów. Wszystko to odbywa się w naszym „tu i teraz”.
• Terapeuta egzystencjalny proponuje strategie, dzięki którym można żyć bardziej autentycznie, odnajdywać sens w życiu i pozostawiać powierzchowne rzeczy. A przynajmniej pomaga nam próbować to robić.

9. Terapia Gestalt

Celem terapii Gestalt jest praca nad naszą samoświadomością w celu rozwiązania problemów z większą pewnością. Ponadto zachęca, by pacjent rozstał się z swoimi obawami i zmartwieniami. Aby osiągnąć osobistą wolność i zdobyć wystarczającą determinację, aby osiągnąć swój maksymalny potencjał.

• Terapia Gestalt została opracowana pod koniec lat 40. przez Fritza Perlsa. Zakłada na przykład, że każda osoba jest całością, w której myśli, odczucia, emocje lub działania nigdy nie mogą pojawić się w izolacji.
• Terapeuta stara się zawsze zapewnić swoim pacjentom komfort i zachęcać do uczestniczenia w każdej chwili, aby dostrzec własny opór i być całkowicie świadomym znaczenia emocji, myśli, koncepcji, wspomnień itp.
• Wykorzystuje techniki twórcze w celu samopoznania.
• Pacjenci są również zachęcani do ponoszenia odpowiedzialności za siebie i społeczeństwo.

10. Psychoterapia skoncentrowana na kliencie

• Psychoterapia skoncentrowana na kliencie pomaga nam zrozumieć nasze potrzeby, aby ułatwić nam rozwój osobisty.
• Jest to jedna z najciekawszych psychoterapii w tej dziedzinie. Tutaj terapeuta humanistyczny pomoże nam wyjaśnić nasze potrzeby i podnieść wartości, które nas identyfikują. Dodatkowo pomoże zaakceptować siebie i pracować nad naszymi mocnymi stronami.
• Należy zwrócić uwagę, że jest to niedyrektywny rodzaj terapii. To pacjent, a nie terapeuta, wykonuje ogromną część procesu terapeutycznego.
• Podczas całego procesu przeważają trzy kluczowe wymiary: empatia, bezwarunkowa pozytywna akceptacja, autentyczność i zgodność.

11. Krótka terapia: skoncentrowana na rozwiązywaniu problemów

• Jak sama nazwa wskazuje, terapia ta nie trwa długo i stara się zmienić pewnego rodzaju myśli dysfunkcyjne, poprawić relacje między partnerami lub rodziną, lub pomóc pacjentowi odnaleźć równowagę emocjonalną i społeczną.
• Dlatego zamiast skupiać się na słabościach lub ograniczeniach osoby, psychoterapia skoncentrowana na rozwiązywaniu problemów ma na celu umocnienie naszych silnych stron i potencjału, aby pomóc nam iść przed siebie.
• Terapia opiera się na zestawie pytań, które ułatwiają proces refleksji i samopoznania.

12. Analiza transakcyjna

• Analiza transakcyjna jest bardzo skuteczną terapią poprawiającą samopoczucie psychiczne, ułatwiającą restrukturyzację i osobiste zmiany.
• Warto również zauważyć, że takie podejście jest powszechnie stosowane w wielu szpitalach psychiatrycznych w leczeniu różnych zaburzeń.
• Analiza transakcyjna została zapoczątkowana przez Erica Berne pod koniec lat pięćdziesiątych. Analiza transakcyjna opiera się na teorii, że każda osoba ma trzy stany ego: podobne do rodzica, podobny do dorosłego i podobny do dziecka.
• Tak więc celem terapeuty jest pomoc pacjentowi w korzystaniu z bardziej inkluzywnej osobowości w oparciu o te trzy psychologiczne transakcje. Tak więc, na przykład, dorosła osoba jest najbardziej racjonalną częścią jaźni, dziecko ma związek ze spontanicznym zachowaniem, natomiast rodzic objawia się w normatywnych i etycznych aspektach…

13. Psychologia transpersonalna

Psychologia transpersonalna to podejście opracowane przez Abrahama Maslowa w latach sześćdziesiątych. Jego celem było pomóc pacjentom odkryć prawdziwy sens ich życia, realizując ich potrzeby w oparciu o hierarchię ustanowioną przez ten kluczowy cel lub sens.

W tej dziedzinie psychologii podkreśla się takie aspekty, jak sumienie, duchowość, głęboka wiedza wewnętrzna, współczucie i uniwersalne braterstwo.

Ten rodzaj psychoterapii nakłada na terapeutę bardzo specyficzną rolę. Musi on mieć otwarty umysł, wielki szacunek, niewinność i zdolność do zdumienia. Musi okazać pacjentowi, że wszystko, co przekazuje mu pacjent, jest nowe i cenne. Tak więc metodologia stymulująca ten szczególny proces terapeutyczny jest mieszanką tradycji duchowych, w których powszechnie stosowana jest jedna z następujących dynamik:

• Joga.
• Twórcze pisanie.
• Wizualizacje z komentarzem terapeuty.
• Medytacja.
• „Spotkania” z wewnętrznym dzieckiem.
• Sztuka symboliczna.

D. Terapie artystyczne

Jest możliwe, że wśród wszystkich rodzajów terapii psychologicznych, ogół społeczeństwa odrzuca tego rodzaju podejście, które bywa bardzo oczyszczające, wyzwalające i uzdrawiające jednocześnie. Tak jak wspomnieliśmy na początku, kiedy szukasz odpowiedniej strategii terapeutycznej, niezwykle istotne jest zidentyfikowanie Twoich potrzeb i najlepiej odpowiadającego im mechanizmu terapeutycznego.

Artystyczna ekspresja to kanał, wszechświat możliwości, w których możemy kształtować nasze emocje, wyzwalać je, rozwijać samopoznanie i przyjmować nowe podejście do wielu naszych problemów.

Oto różne rodzaje psychoterapii artystycznych, będących na wyciągnięcie ręki.

13. Psychoterapia artystyczna

Terapia sztuką lub psychoterapia artystyczna wykorzystuje narzędzia, takie jak płótna, farby lub glina, aby zachęcić ludzi do wyrażania ich wewnętrznego świata. W ten sposób ludzie uwidaczniają problemy i konflikty, które mogłyby później niezauważenie objawiać się na inne sposoby. Dobrą rzeczą w tego typu terapii jest to, że oferuje ona pacjentowi formę ekspresji, która może być dla niego bardziej naturalna. To pozwala mu więcej powiedzieć i mniej ukrywać.

14. Dramatoterapia

• Ten rodzaj terapii wykorzystuje sztuki dramatyczne, aby przynieść ulgę oraz sprzyja integracji fizycznej i emocjonalnej.
• Wykorzystuje improwizacje teatralne lub specjalnie opracowane skrypty, aby zmusić pacjenta do zagłębienia się w osobisty wszechświat, poprawić jego umiejętności społeczne i nabrać więcej pewności siebie.

15. Muzykoterapia

Muzykoterapia jest bardzo wszechstronnym rodzajem terapii twórczej. Jest tak intensywna, jak uzdrawiająca. Powstałe zmiany są niemal natychmiastowe i jest to bardzo często obserwowane u pacjentów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, demencją lub lękami. Pacjent reaguje natychmiast i doświadcza całego strumienia emocji i wrażeń.

E. Inne rodzaje psychoterapii

Jak widać, rozmaite rodzaje psychoterapii można łatwo przypisać do 4 bardzo jasnych podejść. Jednak w naszym zasięgu jest znacznie więcej metod, które warto poznać.

16. Psychoterapia systemowa

Terapia rodzinna lub psychoterapia systemowa jest bardzo przydatna dla grup ludzi, których łączą więzi rodzinne. Celem jest poprawienie samej relacji i stylu komunikacji. Ponadto dąży się do naprawienia złożonych interakcji, które niszczą spójność tej grupy ludzi.

Zazwyczaj tego rodzaju terapia koncentruje się przede wszystkim na „głównych pacjentach”. To znaczy, na członkach rodziny, którzy przejawiają pewien rodzaj zaburzeń klinicznych lub problematycznych zachowań.

17. Psychoterapia interpersonalna

• Psychoterapia interpersonalna jest dyscypliną terapeutyczną, która ma na celu poprawę jakości naszych interakcji i stylów komunikacji.
• Podstawową psychoterapii interpersonalnej jest przekonanie, że wiele z naszych objawów psychicznych jest wynikiem złożonych, szkodliwych lub ambiwalentnych interakcji, które generują wysoki poziom lęku. Czasami nawet nasza własna niezdolność do lepszej interakcji z innymi intensyfikuje negatywne stany.

Dlatego celem jest zaoferowanie pacjentowi narzędzi do poprawy tych aspektów.

18. Terapia psychoseksualna

W terapii psychoseksualnej dobry terapeuta otwarcie i szczerze pomaga odkryć, przeanalizować i przemyśleć problemy seksualne pacjenta. Często zdarza się, że w ramach pary istnieje wiele blokad emocjonalnych, które należy usunąć.

19. Psychodrama

Możliwe, że wielu z naszych Czytelników słyszało o psychodramie Jacoba Levy Moreno. Jest to bardzo ciekawa metoda, którą można trenować w miejscu pracy.

• Mamy na myśli rodzaj psychoterapii grupowej, w której stosuje się ekspresję dramatyczną, grę teatralną lub ruchy ciała. Są to narzędzia terapeutyczne używane do poprawy relacji z innymi i wzmocnienia pewności siebie.
• Jest to również bardzo wzbogacająca zachęta do spontanicznego zachowania i zwykle daje dobre wyniki w dynamice grupy.

Na koniec pragniemy zwrócić uwagę na to, że niewątpliwie istnieje o wiele więcej rodzajów psychoterapii. Niemniej jednak wymienione tutaj są najczęściej stosowane. Przynoszą największe korzyści i dają najlepsze rezultaty. Tak więc, jeśli zajdzie taka potrzeba, śmiało wypróbuj opisane powyżej rodzaje psychoterapii. Każdy człowiek ma prawo czuć się lepiej, cieszyć się lepszym samopoczuciem i inwestować we własny rozwój osobisty.