Procesy poznawcze: 8 filarów wiedzy o otoczeniu

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Alejandro Sanfeliciano.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Zasobem, który mamy, jeśli chodzi o dostosowanie się do otaczającego nas świata, jest nasze zachowanie. To ono pozwala nam modyfikować nasze środowisko i naszą rzeczywistość, aby dostosować się do tego, co dzieje się w naszym życiu. Wiemy, że na nasze zachowanie wpływają wewnętrzne procesy poznawcze. Ale czym właściwie są te procesy poznawcze?

Podstawowe procesy poznawcze to: (a) percepcja, (b) uczenie się, (c) język, (d) myślenie, (e) uwaga, (f) pamięć, (g) motywacja i (h) emocje. Każdemu z nich przyjrzymy się indywidualnie. Wszystkie są ściśle ze sobą powiązane. Chociaż zachowują swoją terminologiczną niezależność, wiele z nich nie mogłoby istnieć bez innych. Lepiej patrzeć na ten podział jak na sztuczną klasyfikację, która ułatwia pracę naukową.

Podstawowe procesy poznawcze

Percepcja

Percepcja jest odpowiedzialna za to, że mamy „obraz” rzeczywistości, która nas otacza. Przetwarza informacje, które otrzymujemy z zewnętrznych bodźców dzięki naszym zmysłom.

Percepcja jest odpowiedzialna za organizowanie i nadawanie znaczenia wszystkim bodźcom zmysłowym. Ta funkcja jest oczywista: wiedza o otoczeniu wokół nas pozwala nam poruszać się po nim i wchodzić z nim w interakcje. Są to podstawowe i niezbędne umiejętności w celu osiągnięcia skutecznej adaptacji.

Uczenie się

Uczenie się odpowiada za to, jak modyfikujemy i zdobywamy wiedzę, umiejętności, zdolności, zachowania itp. Jego działanie opiera się na tym, co wydarzyło się w przeszłości.

Proces uczenia się pomaga także powiązać nasze zachowania wraz z ich konsekwencjami i jest ściśle związany z pamięcią.

Analiza procesu uczenia się odbywa się głównie w zakresie behawioryzmu. Dzięki temu powstały teorie warunkowania klasycznego i instrumentalnego, które wyjaśniają, w jaki sposób się uczymy.

Proces ten jest przydatny z uwagi na to, że pozwala nam zmieniać nasz repertuar zachowań zgodnie z tym, co działo się w przeszłości. Pozwala nam to lepiej reagować w obecnych i przyszłych sytuacjach.

Język

Istota ludzka jest bytem społecznym. Właśnie dlatego język jest tak ważnym procesem. Daje nam możliwość komunikowania się z innymi. Ta komunikacja, w przypadku ludzi, odbywa się za pomocą złożonego kodu symbolicznego lub języka. Złożoność naszego języka pozwala nam dokładnie opisać niemal wszystko, bez względu na to, czy dotyczy to przeszłości, teraźniejszości czy przyszłości.

Przydatność tego procesu wynika z naszej potrzeby utrzymywania złożonych relacji społecznych, które pozwalają nam przetrwać w nieprzyjaznym środowisku. Język umożliwia nam sposób komunikacji na tyle szeroki, aby całe społeczeństwo mogło przetrwać.

Myślenie

Myślenie to złożony proces poznawczy, który psychologia definiuje jako proces odpowiedzialny za przekształcanie informacji w celu jej uporządkowania i nadania jej znaczenia. Badanie procesu myślenia rozpoczęło się od logiki Arystotelesa. Nie była to jednak skuteczna forma analizy, ponieważ istota ludzka nie rozumuje logicznie.

Funkcja myślenia jest kontrowersyjna. Częściowo wynika to z istniejącej niejasności terminologicznej wokół niej. Najbardziej akceptowana jest koncepcja, że myślenie to proces poznawczy, który ma działać jako mechanizm kontrolny w obliczu przedstawionych nam sytuacji.

Uwaga

Uwaga skupia nasze zasoby na serii bodźców, ignorując resztę. Kiedy otrzymujemy dużą liczbę bodźców naraz, nie możemy zająć się wszystkimi naraz.

Proces uwagi jest adaptacyjny, ponieważ gdyby taki nie był, bylibyśmy przytłoczeni przez bodźce. Nie wiedzielibyśmy, na który reagować. Paradoksem jest to, że samoograniczenie limitów poznawczych implikuje ewolucyjną adaptację, ale jest to prawda.

Pamięć

Pamięć pozwala nam kodować informacje w celu ich przechowywania i późniejszego odnajdywania. Jest to niezbędny proces, od którego ściśle zależą pozostałe procesy poznawcze.

Pamięć pozwala zapamiętać jasne informacje, takie jak stolica Francji lub informacje proceduralne, takie jak jazda na rowerze. Pamięć istnieje, ponieważ informacje o naszych dotychczasowych doświadczeniach, którymi dysponujemy są naprawdę przydatne.

Pamięć pozwala nam odgadnąć przyszłość i działać na podstawie doświadczenia. Bez tego procesu pozostałe procesy poznawcze nie istniałyby, ponieważ wszystkie są silnie wspierane przez pamięć.

Motywacja

Motywacja jest odpowiedzialna za zapewnienie organizmowi zasobów umożliwiających przeprowadzanie zachowań. Jest to proces odpowiedzialny za aktywację ciała i wprowadzenie go w idealny stan. Innym ważnym aspektem motywacji jest kierunek. Nie tylko przygotowuje ciało, ale także odpowiada za kierowanie zachowaniem tak, by odpowiednio wybierać spośród możliwych opcji.

Funkcja motywacji polega na skłonieniu jednostki do kierowania swoim zachowaniem w kierunku jej celów i marzeń. Zapobiega to stagnacji. Proces motywacji jest ściśle związany z emocjami i uczeniem się.

Emocje

Emocje to reakcje na bodźce zewnętrzne. Pozwalają nam kierować naszym zachowaniem i działać szybko w odpowiedzi na potrzeby naszego środowiska. Emocje mają trzy składniki:

• Somatyczny: zmiany fizjologiczne wywołane emocjami
• Behawioralny: spektrum zachowania wywołane emocją
• Uczuciowy: subiektywne doświadczenie jednostki

Emocja zarządza naszym zachowaniem w szybki i skuteczny sposób. Większość decyzji nie jest na tyle istotna, abyśmy poświęcali dużo czasu na jej podjęcie. Właśnie wtedy pojawia się emocja. Ważne jest, aby zrozumieć, że do jakiejkolwiek decyzji w pewnym stopniu przyczyniają się nasze emocje.

W tym artykule ujawniliśmy wszystkie podstawowe procesy poznawcze w bardzo powierzchowny sposób. Wszystkie te procesy są przedmiotem obszernych, szczegółowych badań, które moglibyśmy tutaj zawrzeć. Intensywne badanie każdego z nich daje nam podstawową wiedzę pozwalającą zrozumieć, na czym opiera się zachowanie i procesy poznawcze człowieka.