Anosognozja: nieakceptowanie własnych ograniczeń

W 1895 Von Monakov opisał przypadek pacjenta, który cierpiał na częściową ślepotę w wyniku urazu. To, co wyróżniało tego pacjenta, to brak świadomości na temat swojej dolegliwości. Dopiero w 1914 w Paryskim Związku Neurologów, Babinski przedstawił przypadek dwóch pacjentów z porażeniem połowiczym, którzy nie byli świadomi swojego kalectwa. Niedługo później wprowadzono termin anosognozja, który opisuje całkowite ignorowanie swojej choroby.

Czym tak naprawdę jest anosognozja?

Anosognozja – to to takiego?

Prigatano był pierwszym, który użył terminu anosognozja. Opisał nim fenomen pacjentów z urazami mózgu, którzy wydają się być nieświadomi swoich neurologicznych lub fizycznych ograniczeń, co wydaje się oczywiste dla lekarzy i innych osób.

Ten brak świadomości nie może być wyjaśniany nadpobudliwością, upośledzeniem poznawczym czy mechanizmem wypierania u pacjenta. Przyczyna urazu jest inna, kiedy pojawia się anosognozja.

Oddziałuje ona na część mózgu odpowiedzialną za świadomość powodując niezdolność do rozpoznania czy zauważenia wagi schorzenia. Nasze “ja”, rozumiane jako świadomość siebie, spychane jest na bok i nie może przyswoić sobie informacji o urazie, jako części siebie. Tak jakby on w ogóle nie istniał.

Kryteria diagnozy i choroby towarzyszące

Chociaż nie istnieją specyficzne kryteria diagnozy, Konsorcjum Neuropsychologii Klinicznej (2010) opublikowało poniższe kryteria, aby ułatwić identyfikację schorzenia, jaką jest anosognozja.

• Zaburzenia świadomości spowodowane fizycznym, neurokognitywnym i/lub psychologicznym cierpieniem ze względu na chorobę.
• Zmiany w formie wypierania niedoskonałości czy ubytków na zdrowiu. Twierdzenia typu “Nie wiem dlaczego tu jestem”, “Nie wiem co jest ze mną nie tak”, “Nigdy nie pokazano mi jak wykonywać te ćwiczenia prawidłowo, nic dziwnego, że nie pomagają”, “To inni wmawiają mi, że jestem chory”.
• Dowody na zaburzenia dzięki narzędziom szacunkowym.
• Rozpoznanie schorzenia przez rodzinę i przyjaciół.
• Negatywny wpływ na codzienne czynności.
• Anosognozja nie pojawia się w kontekście zmienionych stanów świadomości czy stanów zamętu.

Dolegliwość ta może współistnieć wraz z poniższymi chorobami:

Neurologicznymi: choroby nerwowo-naczyniowe, Alzheimer, łagodne upośledzenia poznawcze, nowotwory, otępienie czołowo-skroniowe, pourazowe uszkodzenie mózgu, ślepota korowa, epilepsja i atrofia korowa.

Psychiatrycznych: schizofrenia oraz zaburzenia osobowości. Z objawowego punktu widzenia, anosognozja może pojawić się w przypadku występowania prozopagnozji (nierozpoznawanie twarzy), amnezji, zespołu Korsakowa, zespołu Antona, hemiplegii, apraksji konstrukcyjnej i afazji Wernike.

Leczenie i konsekwencje

Obecnie nie istnieje żaden dowód na żadną skuteczną formę leczenia. Anosognozja to choroba, która przejawia się w różnorodny sposób. Niektórzy eksperci określają ją jako chorobę, inni jako syndrom lub symptomy. Niemniej jednak, istnieje pewna zgoda co do definicji. Anosognozja może towarzyszyć wielu schorzeniom neurologicznym i zdaje się, że przy każdym zachowuje się nieco inaczej.

Biorąc pod uwagę praktyczne konsekwencje w życiu codziennym ludzi, którzy na nią cierpią, ważne jest rozpoznać anosognozję we wczesnym etapie. Ludzie cierpiący na to schorzenie posiadają zwykle:

• Opór próbom leczenia.
• Słabe rokowania jeśli chodzi o rozwój i leczenie schorzenia.
• Ryzyko większych urazów z powodu braku świadomości.
• Zachwiania nastroju spowodowane konfrontacją z informacją: irytacja, gniew, depresja.
• Brak farmakologicznego leczenia.
• Brak społecznego zrozumienia swojej sytuacji i choroby.
• Brak wsparcia społecznego.